Geleide natuurwandelingen voor groepen op aanvraag (voor deze pagina zijn de teksten en gebieden in herziening voor een update naar de meest interessante gegidste gebieden in welke periode & aanpassing teksten aan de klimaatverandering – teksten in deel I grotendeels bijgewerkt).
Algemene inlichtingen.
– prijs: 50,00 euro/per tocht (halve dag)/per gids.
– anderstalige geleide wandelingen (Engels) 80,00 euro/per tocht (halve dag)/per gids (voldoende ruim op voorhand aan te vragen).
– maximaal 25 personen/gids. Ideaal groep van 15 à 20 personen/gids. Geleide natuurwandelingen in gebieden waar met telescoop gegidst wordt, sowieso maximaal 20 personen/gids.
– alle geleide wandelingen worden aangevraagd via e-mailadres patrick.demaecker@scarlet.be.
In dit document vind je vooreerst een korte voorstelling van de diverse natuurgebieden. Denk je een goede keuze gevonden te hebben of twijfel je tussen meerdere gebieden, dan kun je uitgebreidere informatie vinden over je keuzegebieden in het tweede deel van het document.
Bekijk onderaan ook ons aanbod aan themawandelingen en dagtochten!
Hier nu onmiddellijk voorlopig al een superkort up-to-date overzicht van het huidige aanbod aan natuurwandelingen op aanvraag met aanduiding van de beste periodes in het jaar. Het verdere deel van de website moet nog verder aangepast worden, maar kun je eventueel wel al raadplegen voor bepaalde gebieden voor uitgebreidere informatie over het gebied (oudere teksten).
Deel I: Korte voorstelling diverse natuurgebieden.
- Wandeling door het Vlaams natuurreservaat ‘de Zwinduinen’.
Prachtigste duingebied in de ganse regio van 222 ha met alle mogelijke duinbiotopen.
Volledige jaar rond interessant. Maar vooral vanaf eind april tot eind mei ook beste gebied voor zang van Nachtegaal (grootste aantallen bij vroegemorgenwandeling) en vele andere zangvogels van het duinstruweel en duinbos. Zeer vogelrijk gebied met ook een aantal roofvogelsoorten als broedvogel zoals diverse koppel Buizerd, maar ook Sperwer, meestal ook Havik en sommige jaren Wespendief en Boomvalk. Ook een gemengde reigerkolonie van Blauwe reiger en enkele koppels Kleine zilverreiger.
Tijdens volledige zomerhalfjaar enorm rijke flora en insectenleven met tal van libellen, vlinders, zweefvliegen, sprinkhanen, Harkwesp, Grote rupsendoder, Sprinkhaandoder.
Tevens beste gebied om in de 2de helft van zomer en nazomer jonge Boomkikkertjes waar te nemen.
’s Winter diverse soorten roofvogels, lijsterachtigen, vinkachtigen, mezen & ’s avonds kans op uitvliegende nachtactieve Houtsnip. - Wandeling langs de dijken van het natuurgebied ’t Voorland bij Nummer Eén.
Intergetijdengebied met schorre en slik zoals Het Zwin, maar met net een tikkeltje meer door voorliggende grote zandbanken (Hoge Platen) in de Westerscheldemonding, die als rustplaats fungeren voor in hoofdzaak Gewone zeehond.
Volledige jaar rond interessant. Vooral ook interessant tijdens de doortrekperiodes van diverse steltlopers, zoals Grutto, Rosse grutto, Lepelaar, Bontbekplevier, Bonte strandloper en vooral tijdens de najaarstrek beste kans op waarneming van Kanoetstrandloper, Krombekstrandloper naast de vele algemenere steltlopers.
Beste gebied voor waarneming van Gewone zeehond en tijdens de winter beste kans op waarneming Middelste zaagbek in de volledige Zwinregio. ’s Winters verder veel waterwild, zoals Smient, Wintertaling, Pijlstaart, Bergeend, Brandgans, Kolgans, Canadagans en eventueel Rotgans…
Vooral 2de helft zomer ook interessant voor de bloeiende schorreplanten zoals Lamsoor en Zeeaster.
Dit gebied is in beheer van Het Zeeuwse Landschap.
- Wandeling in het getijdennatuurgebied ‘Waterdunen’ bij Breskens.
Intergetijdengebied met grote slikplaten en broedvogeleilanden, kleinere stukken schorre in volle ontwikkeling.
Volledige jaar rond interessant, maar superinteressant bij de doortrekperiode van o.m. Visarend en steltlopers gedurende het vroege voorjaar (april – mei) en nazomer (half augustus – begin oktober) en de lente (vanaf eind april) voor een van de grootste Grote sternkolonies van West-Europa. In de kolonie verder ook Dwergstern, Zwartkopmeeuw en uiteraard Kokmeeuw.
’s Winters vooral interessant voor allerhande waterwild en overwinterende steltlopers als Bonte strandloper, Bontbekplevier, Zilverplevier..
Vooral 2de helft zomer ook interessant voor bloeiende schorreplanten zoals Lamsoor en Zeeaster.
Dit gebied is in beheer van Het Zeeuwse Landschap.
- Wandeling langs de dijken van de Nederlandse kant van het natuurreservaat Het Zwin.
Vooral tijdens de doortrekperiode van o.m. Visarend en steltlopers interessant (april/mei & augustus/begin oktober).
’s Winters vooral voor waterwild en overwinterende steltlopers als Bonte strandloper, Bontbekplevier, Zilverplevier… Ook winterslaapplaats van Wulp en kleine slaapplaats van enkele Blauwe kiekendief. Sommige winters ook kans op waarneming IJsvogel.
- Wandeling in het Vlaams natuurreservaat ‘Sashul’.
Oud opgespoten terrein met vegetatie die overeenkomt met schrale duingraslanden van zowel vochtige als droge type.
Vooral interessant in mei/juni voor de bloei van diverse orchideeën, vooral Rietorchis & Gevlekte rietorchis en Bijenorchis. Eind juni – begin juli een kleine populatie Moeraswespenorchis. Broedgebied van een aantal algemenere zangvogels, maar ook Cetti’s zanger. - Wandeling door bos- en heidegebied Bulskampveld – in herfst ook paddenstoelenwandeling.
Vooral interessant in het vroege voorjaar eind maart/april/mei voor waarneming van spechten, o.m. de zeldzame Zwarte specht en allerhande zangvogels waaronder Boomklever en de zeldzame Boomleeuwerik en vroege voorjaarsbloeiers. In de herfst ook interessant voor paddenstoelen. Ganse voorjaar tot half juni een goed gebied.
Vooral in de voormiddag of tegen avondval ook kans op waarneming van Ree of Eekhoorn. - Wandeling door bos- en heidegebied Drongengoed – Maldegemveld – in herfst ook paddenstoelenwandeling.
Vooral interessant in het vroege voorjaar eind maart/april/mei voor waarneming van spechten, o.m. de zeldzame Zwarte specht en allerhande zangvogels waaronder Boomklever en de zeldzame Boomleeuwerik & Boompieper en vroege voorjaarsbloeiers. Ganse voorjaar tot begin zomer een goed gebied. In de herfst ook interessant voor paddenstoelen.
Ook zeer goed gebied voor waarneming van Ree en Damhert.
Begin juli ook interessant voor avondwandeling bronst Ree en Ree ♀ met kalf en balts en zang Nachtzwaluw en eventueel waarneming Houtsnip.
- Wandeling en vogelobservatie bij het natuurgebied Sophiapolder bij Oostburg.
Plassengebied met broedvogeleilanden te midden vochtige weilanden.
Ganse jaar goed gebied voor allerhande waterwild en kans op roofvogels als Buizerd, Slechtvalk en kiekendieven.
Voorjaar en lente (vanaf half april) vooral interessant voor allerhande waterwild en hun donsjongen. Op het broedvogeleiland bevindt zich een gemengde kolonie van Kokmeeuw, Zwartkopmeeuw en Visdief. Er bevindt zich ook een steile zandwand met een broedkolonie van de zeldzame Oeverzwaluw.
Dit gebied is in beheer van het Zeeuwse Landschap.
- Wandeling Vlaams natuurreservaat ‘Groenpleinduinen’ en oostelijk deel ‘Zwinduinen’.
Schrale duingraslanden met enkele ondiepe poelen afgewisseld met percelen met dicht struweel.
Beste periode vanaf mei/half mei tot zeker eind juni voor onder meer bloei diverse orchideeënsoorten. Vooral in mei ook zang diverse zangvogels en waarnemingen van vooral Groene en ook Grote bonte specht. In juli ook nog bloei van Moeraswespenorchis.
- Wandeling in het duingebied ‘Park 58’.
Interessant vanaf ten vroegste 2de helft april, maar vooral half mei tot eind augustus, maar veel hangt af van de weersomstandigheden en vooral ook eventueel lange droogte tijdens de zomer.
Dit kleine duingebiedje, volledig ingesloten door de bebouwing van Duinbergen is het laatste resterende oud middenduin aan de Oostkust. Qua flora is dit een pareltje, die elke plantenliefhebber moet gezien hebben.
Interessant vanaf ten vroegste 2de helft april tot eind augustus, maar veel hangt af van de weersomstandigheden.
- Wandeling door Cadzandduintjes, strandvlakte Zwinmonding en de Kievittepolder.
Beste periode juni, juli, augustus, september voor bloeiende planten van zowel duin, strand met embryonale duinvormers en voor onze streek zeldzaamheden als Zeekool en Zeevenkel.
’s Winters bij goede vorstperiodes ook goed gebied voor waarneming van overwinterende kleine zangvogels als Frater, Sneeuwgors en Strandleeuwerik.
Kan gecombineerd worden met een wandeling langs een stuk van de dijken van de Nederlandse kant van Het Zwin. - Wandeling langs de Stadswallen van Retranchement en Nederlandse deel van de Willem-Leopoldpolder.
Zomerhalfjaar het interessants voor allerhande bloeiende planten zoals zeldzaamheden als Oranje havikskruid, Klavervreter, en de superzeldzame Kruisdistel, die hier goed vertegenwoordigd is. Ook de zeldzame Zomertortel broedt hier nog met enkele koppeltjes.
Dit gebied is in beheer van Het Zeeuwse Landschap.
- Wandeling door de Korte duinen, Oude Hazegraspolder en Kalfsduinen.
- Wandeling door de Uitkerkse polder.
Winter interessant voor allerhande waterwild en de echte winterganzen, zoals Kolgans en Kleine rietgans, maar ook Brandgans die tegenwoordig ook het ganse jaar aanwezig is. Tegen avondval ook kans op jagende Velduil.
In het voorjaar ook interessant voor weidebroedvogels en hun donsjongen, zoals Kievit en Grutto.
- Wandeling in de duinen van het Directeur Generaal Willemspark.
- Wandeling langs de Damse Vaart tussen Hoeke en Sluis.
Beste periode van 1ste week mei tot en met half juni om kans te hebben op zang Wielewaal, maar ook andere zangvogels van ondermeer riet en plas, zoals Rietzanger en Kleine karekiet.
Deze periode ook donsjongen van Fuut en Meerkoet, die op de vaart broeden.
- Slikke- en schorrewandeling in het Vlaams strandreservaat ‘De Baai van Heist’.
- Wandeling in het Vlaams natuurreservaat ‘de Kleiputten van Heist’.
- Wandeling door het Blinckaertduinbos.
Oude nog bij te werken gedeelte (nummering gebieden komt ook niet langer volledig overeen met het hogere gedeelte).
Deel II: Overzicht met uitgebreide gebiedsbeschrijving.
– per gebied vindt u een zeer korte beschrijving en wat kenmerkend is voor het gebied en wat men er mag verwachten.
– per gebied worden indien mogelijk de interessante periodes aangegeven met de meest opvallende natuurfenomenen voor deze periode. Dit wil evenwel geenszins zeggen, dat het gebied niet kan bezocht worden buiten deze periodes of dat andere waarnemingen niet mogelijk zijn en er aan andere zaken geen aandacht geschonken wordt. Veelal overlappen de periodes elkaar sterk en zijn waarnemingen die de ene periode kenmerken nog ver tot in de daarop aansluitende periode waar te nemen. In principe zijn alle gebieden gedurende het ganse jaar een bezoek waard.
– de duur die voor de tocht wordt opgegeven is een ruwe schatting en varieert nogal naargelang de waarnemingen, de periode en de interesses van de groep. Door slechts een beperkt deel van het gebied te bezoeken, kunnen de wandelingen indien gewenst ook veelal ingekort worden.
1. Gebiedswandelingen verzorgd door de natuurgidsen van Natuurexploratie.
1. Wandeling door het Vlaams natuurreservaat ‘de Zwinduinen’.
De Zwinduinen zijn met hun 222 ha het grootste natuurreservaat en waarschijnlijk ook het soortenrijkste natuurgebied op het grondgebied van Knokke-Heist, zowel op het vlak van flora als fauna. Het duingebied bestaat uit een uitzonderlijk afwisselend landschap met vochtige duinweiden, duinbos, duinstruweel en schrale duingraslanden. Elk van deze biotopen heeft zijn eigen specifieke flora en fauna. Het is een gebied dat elk jaargetijde totaal anders is en waar steeds andere dingen te beleven vallen.
Naast een grote variëteit aan wilde fauna worden in het gebied ook diverse halfwilde grote grazers ingeschaard die voor een extra dimensie zorgen bij een bezoek aan het gebied. Een ontmoeting met een van de kuddes indrukwekkende Schotse hooglanders of Konikspaarden blijft steeds een bijzondere ervaring.
Sedert enkele jaren is dit gebied ook het kerngebied geworden van de Boomkikkerpopulatie in het Belgische deel van de Zwinstreek. En vanaf juni 2017 is ook een ontmoeting met de uiterst zeldzame Rugstreeppad, een typische duinsoort, niet langer uitgesloten.
Tijdens een geleide wandeling vanaf een 3-tal uur maak je kennis met het gebied in al haar aspecten vanaf de binnenduinrand tot het fossiele zeereepduin. Tijdens kortere wandelingen wordt een keuze gemaakt uit de diverse deelbiotopen afhankelijk van de periode van het jaar en de plaats waar de wandeling aanvangt.
Biotoop: Duinen: van zeereepduinen tot duinweiden en duinbos, zowel droge als vochtige duingraslanden en duinstruweel.
Ligging: Deelgemeente Knokke – Het Zoute
Periode: gans het jaar interessant.
Voorjaar: Voorjaarsbloeiers (Maarts viooltje, Wilde narcis, Kandelaartje). Vogelleven: zangvogels, spechten, roofvogels. Kans op diverse soorten amfibieën.
Zomer: Duinflora en insecten. Juni, juli, augustus is de hoofdbloeiperiode van het duin. Tal van vogelsoorten als spechten, Boomvalk, Wespendief…
Najaar: Paddestoelen, vruchten, roofvogels. Kans op diverse soorten amfibieën die de poelen verlaten en de overwinteringsplaatsen opzoeken.
Winter: Diverse soorten roofvogels, lijsterachtigen, vinkachtigen, Houtsnip.
Aanraders: – Vroegemorgenwandeling voor vogelzang vanaf eind april tot eind mei.
– Zomerwandeling met aandacht voor duinecosysteem van binnenduinrand, polder tot embryonale strandduintjes (eventueel een deel van de Zwinduinen in combinatie met de Korte duinen en Oosthoekduintjes).
– Schemerwandeling in de lente of voorzomer met kans op zang Boomkikker, Nachtegaal, eventueel ontmoeting met Vos, Steenuil of roepende jonge Ransuil.
Duur: minimum 2,5 tot 4 uur.
2. Wandeling langs de dijken van het Natuurgebied ’t Voorland bij Nummer Eén.
Het natuurgebied ’t Voorland bij Nummer Eén is een intergetijdengebied met uitgestrekte slikken en kleinere stukken schorre gelegen achter een primaire dijk. De slikken danken hun grote natuurrijkdom aan de kleine slibdeeltjes die door de zee afgezet worden in deze overstromingsvlakten. De talrijke kleine organismen die in dit rijke slib van de slikken aanwezig zijn, oefenen een enorme aantrekkingskracht uit op de talrijke langs onze kust doortrekkende steltlopers en watervogels. Ze vormen een rijkelijk gedekte tafel voor zowel deze doortrekkers als voor een aantal typische broedvogels van dit biotoop. De slikken en schorren zijn grotendeels afgesloten gebied om de rust voor de foeragerende en broedende vogels te verzekeren (net zoals het Zwin trouwens). Deze slikken en schorren vormen in principe een brede voorberm voor de eigenlijke zeedijk om de kustlijn te beschermen, een win-winsituatie voor natuur en kustverdediging. In het schor is tevens een vogeleiland aanwezig, waar zich o.m. een Visdiefkolonie bevindt, maar waar ook Dwergstern, Grote stern, Zwartkopmeeuw, Kluut, Scholekster en Bontbekplevier broeden.
Tijdens het winterhalfjaar is het in de Zwinregio ook de beste plaats om mogelijks Middelste zaagbek of Rotgans waar te nemen, maar ook tal van andere waterwild- en steltlopersoorten. Tijdens de trekperiode kun je er tal van doortrekkende steltlopersoorten aantreffen als Grutto, Rosse grutto, Kluut, Bonte strandloper, Steenloper, Wulp, Regenwulp, maar mits in de juiste periode ook de zeldzamere soorten als Kanoet- en Krombekstrandloper en Kleine of Temmincks strandloper.
De zandplaten gelegen voor het gebied zijn rustplaats voor de Gewone zeehond en soms Grijze zeehond.
In het zomerhalfjaar vinden we er de typische plantensoorten van slik en schorre als Lamsoor, Zeeaster, Zeepostelein, Zeekraal, Gerande en Zilte schijnspurrie, Gewone zoutmelde, etc… Dit gebied is het meest gevarieerde intergetijdengebied van de Zwinstreek.
In dit gebied gidsen we met behulp van telescopen om de vogels en zeehonden goed te kunnen observeren.
Biotoop: Slik, schorre, voedselrijke slijkplaten (wadden) en zandbanken.
Natuurreservaat in eigendom van Het Zeeuwse Landschap.
Periode: Ganse jaar interessant. Op de zandplaten meestal Gewone zeehond waar te nemen. Mits veel geluk soms kans op waarneming van Bruinvis (dolfijnachtige).
Voorjaar en zomerhalfjaar: broedvogels als Scholekster, Strand- en Bontbekplevier, Visdiefkolonie, Zwartkopmeeuw, Dwergstern en Grote stern.. Tevens bloeiende schorre tijdens de zomer en nazomer.
Najaar en winter: pleisterende steltlopers en watervogels en ganzen, waaronder Rotgans en Brandgans.
Duur:.2½ à 3 uur.
3. Wandeling getijdennatuurgebied ‘Waterdunen bij Breskens.
Intergetijdengebied met grote slikplaten en broedvogeleilanden, kleinere stukken schorre in volle ontwikkeling.
Volledige jaar rond interessant, maar superinteressant bij de doortrekperiode van o.m. Visarend en steltlopers gedurende het vroege voorjaar (april – mei) en nazomer (half augustus – begin oktober) en de lente (vanaf eind april) voor een van de grootste Grote sternkolonies van West-Europa. In de kolonie verder ook Dwergstern, Zwartkopmeeuw en uiteraard Kokmeeuw.
’s Winters vooral interessant voor allerhande waterwild en overwinterende steltlopers als Bonte strandloper, Bontbekplevier, Zilverplevier..
Vooral 2de helft zomer ook interessant voor bloeiende schorreplanten zoals Lamsoor en Zeeaster.
Dit gebied is in beheer van Het Zeeuwse Landschap.
6. Wandeling in het Vlaams natuurreservaat ‘de Kleiputten van Heist’.
De Kleiputten van Heist bestaan uit een complex van laaggelegen weiden met oude kleiwinningsputten, waar de natuur opnieuw de overhand kreeg en een prachtig rietmoeras ontstaan is. De laaggelegen weilanden zijn het typisch broedbiotoop van weidebroedvogels zoals de Kievit, de Tureluur, de Scholekster en de Grutto. Het rietmoeras en de brede rietkragen die het gebied doorkruisen zijn dan weer het ideale biotoop voor Kleine karekiet, Rietzanger, Rietgors, Waterral, en soms zeldzamere soorten als Blauwborst, Baardmannetje en Bruine kiekendief. Het gebied wordt doorsneden door enkele al dan niet nog in gebruik zijnde spoorwegbermen. De schrale, zandige bermen van deze taluds kennen een rijke flora.
Deze wandeling kan vrij makkelijk gecombineerd worden met het aansluitende reservaat ‘Sashul’. Voor een ganse dag natuurexploratie is een combinatie van het strandreservaat ‘De Baai van Heist’, ‘Sashul’ en ‘de Kleiputten van Heist’ uitermate geschikt om kennis te maken met alle aspecten van de natuur van strand tot polder.
Biotoop: Oude kleiputten, rietmoeras, vochtige en zilte weilanden. Graasbeheer met runderen of Shetlandpony’s.
Ligging: Deelgemeente Heist
Periode: Voorjaar (talrijke water- en rietvogels) en nazomer (doortrek van steltlopers).
Het volledige zomerhalfjaar ook zeer rijke bermflora.
Aanrader: Morgen- of avondwandeling in het voorjaar voor de zang van o.m. talrijke rietvogels (‘s morgen) of roep Waterral (avondwandeling).
Duur: 2 à 3 uur.
7. Slikke- en schorrewandeling in het Vlaams strandreservaat ‘De Baai van Heist’.
De Baai van Heist is een uniek strandreservaat voor de Belgische kust. Het gebied bestaat hoofdzakelijk uit embryonale duinen met een voor onze druk betreden kust uiterst zeldzame vegetatie. Anderzijds bestaat het gebied uit een slufter met typische slikke- en schorrevegetatie, zoals Zeeaster, Lamsoor, Gewone zoutemelde en Klein schorrekruid.
Tijdens het broedseizoen (begin april tot begin augustus) is het laagstrand afgesloten om de nesten van de strandbroedvogels als Bontbekplevier te beschermen. Maar ook in deze periode biedt het pad dat het gebied doorkruist voldoende gelegenheid aan de natuurgidsen van Natuurexploratie om je te laten kennis maken met de rijke flora van dit gebied.
Deze wandeling kan gemakkelijk gecombineerd worden met een wandeling in het natuurreservaat ‘Sashul’.
Biotoop: Strand, schorre en embryonale duintjes.
Ligging: Deelgemeente Heist
Periode: Voor strand- en duinvegetatie: van april tot eind oktober. Hoofdbloeiperiode duin en schorre: juni, juli, augustus, begin september..
Winterhalfjaar interessant voor foeragerende steltlopers: ruiters, Scholeksters en diverse strandlopers. Tevens een kleine kans op overwinterende Strandleeuweriken, Sneeuwgorzen of IJsgorzen.
Tijdens het broedseizoen van 01 april tot 01 augustus slechts gedeeltelijk toegankelijk langs de vrij toegankelijk paden vanwege de aanwezigheid van strandbroeders met nestvliedende jongen.
Duur: 1½ à 3 uur.
8. Wandeling in het Vlaams natuurreservaat ‘Sashul’.
Het natuurreservaat Sashul bestaat deels uit laaggelegen, vochtige weilanden en deels uit een oud opgespoten terrein, dat werd heringericht zodat de natuur zich hier kon herstellen. Door de zandige ondergrond van het opgespoten terrein komt de flora hier in grote mate overeen met een zeer schraal kalkrijk duin. In enkele lager gelegen graslanden treffen we de typische en vrij zeldzame vegetatie van vochtige duingraslanden aan met soorten als Moeraswespenorchis, Aardbeiklaver, Stijve ogentroost, 3 soorten Duizendgulenkruid, enz… De lagergelegen vochtige delen en uitgediepte poelen in de begrazingspercelen trekken tijdens de doortrekperiode ook steltlopers aan.
Biotoop: Oud opgespoten terrein, ingericht als natuurreservaat met duintjes en vochtige weilanden en rietdepressies. Graasbeheer met Shetlandpony’s.
Ligging: Deelgemeente Heist
Periode: Interessantst in het voorjaar en het zomerhalfjaar. Broedende weidevogels zoals Kievit en Scholekster en zangvogeltjes. Rijke flora van schrale vochtige en droge zandgronden.
Van half mei tot juni ook interessant voor de bloei van orchideeën en tijdens de zomer bloei van de prachtige Moeraswespenorchis.
Duur: 1½ à 3 uur.
8. Wandeling en vogelobservatie bij het natuurgebied Sophiapolder bij Oostburg.
De Sophiapolder is het resultaat van natuurcompensatie in verband met de verdieping van de Westerschelde.
Door zandwinning is in de Sophiapolder een open landschap ontstaan met daarin een soort kreek, dat zeer aantrekkelijk is voor diverse vogelsoorten. Het water is afgesloten van het Uitwateringskanaal aan de noordzijde en heeft een semi-natuurlijk peilbeheer. In het westelijke deel van de Sophiapolder ligt een eiland waarop veel vogels broeden. In het daaropvolgende deel van de Sophiapolder is het water dieper en is er een wand voor Oeverzwaluwen (enige grote kolonie in de Zwinregio).
Omwille van de rust voor de broedvogels en pleisterende trekvogels en overwinteraars is het gebied niet vrij toegankelijk. Vanaf de Isabelladijk en de Sophiaweg heeft men evenwel uitstekend uitzicht over het gebied en tonen onze natuurgidsen u de aanwezige natuurrijkdom.
Dit is een gebied voor de vogelliefhebber die hier heel wat soorten kan waarnemen, waaronder de voor onze streek toch wel zeldzame, maar prachtige Geoorde fuut. Verder is in de omgeving ook dikwijls Slechtvalk aanwezig, die uit de talrijk aanwezige vogels regelmatig een prooi kan isoleren en verschalken. Ook hier gidsen onze natuurgidsen met behulp van telescoop om de vogels visueel dicht bij de wandelaar te brengen. Let wel, deze geleide wandeling is langs een openbare weg met af en toe wat passerend autoverkeer.
Biotoop: Polder- en plassengebied met broedeilanden met talrijke waterbroedvogels en een gemengde broedkolonie Kokmeeuw, Zwartkopmeeuw en Visdief.
Tijdens het winterhalfjaar talrijk aanwezig waterwild van de meest uiteenlopende soorten.
Periode: Ganse jaar interessant: veel watervogels, kans op roofvogels als Slechtvalk en kiekendieven.
Duur:.2 à 3 uur.
9. Wandeling door de Kievittepolder, Cadzandduintjes en strandvlakte Zwinmonding.
De Cadzandduintjes zijn een vrij smalle strook duin gelegen tussen de Zwinmonding en Cadzand-bad, dus net over de grens van onze gemeente met Nederland. Het duingebied bestaat uit een afwisseling van laaggelegen, vochtige duinweiden, duinstruweel en zeereepduin. Het vormt tevens een van de kerngebieden van de Nederlandse Boomkikkerpopulatie. Het duingebied kent een typische flora van schraal zeereepduin en vochtige, enigszins zilte duinweiden Het graasbeheer gebeurt door inscharing van Schotse Hooglanders.
De strandvlakte van de Zwinmonding is een typisch schorre- en slikkegebied met overgang naar embryonale duinen. Door de aanwezigheid van een stenen talud tegen de dijk tussen de slufter en het duingebied vinden we hier enkele uitzonderlijke plantensoorten. De Zwinmonding zelf is in de trekperiodes rijk aan allerhande steltlopers. Vanaf de dijk langs het Zwin zelf heb je een prachtig zicht (mooier dan vanuit het Zwin zelf) over de Zwinvlakte en binnenkort ook op de nieuwe broedvogeleilanden voor Grote stern, Dwergstern en Visdief.
Voor deze wandeling wordt standaard vertrokken op de parking bij het Nederlandse infopunt ‘Het Zwin’ ten westen van de baan langs de Passageule tussen Retranchement en Cadzand-Bad. Tijdens het zomerhalfjaar is deze parking betalend (3,00 euro voor een ganse dag onder voorbehoud van prijsverandering).
Biotoop: Oude en jonge duinen, vochtige duinweiden met enkele poelen, slik en jonge schorre, strand. Natuurreservaat in beheer van Het Zeeuwse Landschap. Begrazing met Schotse Hooglanders.
Ligging: Tussen Cadzand-Bad in Nederland en de Belgische grens
Periode: Half juli – september: aanwezigheid van talrijke steltlopers en eventueel Lepelaar of Kleine zilverreiger in de Zwinmonding. In deze periode tevens duinflora en bloei van schorre (vooral augustus). Maar het gebied kent een zeer interessante flora gedurende het volledige zomerhalfjaar.
Zomerhalfjaar: bloeiperiode van het duin en broedvogels van het duinstruweel
Winter: Kans op roofvogels (o.m. slaapplaats Blauwe kiekendief), Velduil, Strandleeuweriken, zaagbekken, eendachtigen en steltlopers. Voor de Blauwe kiekendief en Velduil dient gebleven te worden tot eind schemering.
Duur:.2 à 3 uur.
10. Wandeling in het duingebied ‘Park 58’.
Het duingebiedje ‘Park 58’ is het enige resterende middelduin op grondgebied van de gemeente waar een deel van de oorspronkelijke duingraslanden bewaard zijn gebleven. Het gebied dankt zijn naam aan de wereldexpo van 1958, waarbij een deel van het duingebied als park werd ingericht. Een deel van het oorspronkelijke duingebied bleef evenwel bewaard onder de vorm van schrale, vrij kalkrijke duingraslanden en duinstruweel. De flora op deze schrale duingraslanden is bijzonder rijk en bevat soorten die elders aan de oostkust nagenoeg volledig verdwenen waren. In het duinstruweel broeden de typische vogels van het duinstruweel.
Biotoop: Oude, kalkrijke duintjes.
Beheerplan van het gebied werd opgesteld en bijna dertig uitgevoerd en begeleid door de voorzitter van Natuurexploratie.
Ligging: Deelgemeente Duinbergen
Periode: Vanaf half maart tot eind oktober: zeer rijke duinflora met soorten die elders aan de Oostkust nagenoeg volledig verdwenen zijn.
Duur: 1½ à 2½ uur.
12. Wandeling langs de Damse vaart tussen Hoeke en Sluis.
Dit deel van de Damse vaart is eigenlijk een gigantische, langgerekte vijver waar broedvogels als Fuut, Meerkoet, Waterhoen en Dodaars geschikte broedgelegenheid vinden. Meestal zijn ook Kuifeenden aanwezig die leven van de diverse soorten zoetwatermollusken. Maar ook voor zangvogels is het een zeer interessant stuk. De rietkragen worden bewoond door Rietzanger en Kleine karekiet. De hoge bomen langs het kanaal bieden broedgelegenheid aan talrijke zangvogels en spechten. Bovendien is het een van de laatste broedplaatsen van de Wielewaal in onze regio.
De bermen van het kanaal hebben een rijke flora van schrale bermen met o.m. Kattedoorn, Grote tijm, Gevlekte rupsklaver en enkele soorten orchideeën.
Halfweg de wandeling wordt gebruik gemaakt van het handbediende overzetje ‘Kobe’ om de Damse vaart over te steken en via de andere kanaalberm de terugweg aan te vatten.
Biotoop: Kanaalbermen en rietkragen met open zoet water.
Ligging: Tussen Hoeke en Sluis
Periode: April tot eind juni::beste periode vanwege de zang van de vogels en de vele bloeiende planten. Tijdens de zomer minder interessant vanwege de talrijke fietsers langs een groot deel van het traject.
Duur:.2,5 à 3 uur.
12. Wandeling langs de Stadswallen van Retranchement (en eventueel deel Nederlandse deel Willemleopoldpolder).
Het dorpje Retranchement is destijds ontstaan binnen de omwalling van 2 forten in de verdedigingslinie van de Zwingeul, die met elkaar verbonden waren.
De stadswallen van Retranchement zijn nagenoeg volledig bewaard gebleven. Maar deze oude stadswallen zijn niet alleen vanuit historisch oogpunt een bezoekje waard. Ook de natuur is hier alom aanwezig. Naast het feit dat de stadswallen van Retranchement een van de belangrijkste bolwerken zijn voor de Boomkikkerpopulatie in de Zwinstreek, is er verder ook nog heel wat natuur te zien.
Op de oude vrij schrale wallen vinden we een soortenrijke vegetatie met o.m. de uiterst zeldzame Kruisdistel, de plant die tevens op het wapenschild van Knokke is terug te vinden (maar daar volledig verdwenen is), Bijenorchis, Gevlekte rupsklaver, etc… Maar ook de overige natuur maakt deze stadswallen zeker een bezoekje waard. Door de aanwezigheid van de walgrachten vinden we er ook enkele typische broedvogels voor het rietmoeras.
De Nederlandse Willemleopoldpolder is vooral interessant omwille van zeldzame planten als Oranje havikskruid, Zomerbitterling, Klavervreter (een echte parasiet) en als speciaal ontwikkeld verbindingsgebied voor de Boomkikker.
Biotoop: Schrale dijken en walgrachten.
Natuurreservaat in beheer van het Zeeuwse Landschap.
Periode: Vooral het zomerhalfjaar voor bloeiende planten.
Half mei – juni: avondwandeling voor de zang van de Boomkikker.
Duur:.2 à 3 uur.
13. Wandeling door de Korte duinen, Oude Hazegraspolder en Kalfduinen.
Tijdens deze geleide wandeling maak je kennis met de rijke natuur van het volledige Knokse binnenduinrandgebied. Het binnenduinrandgebied is de overgang van duin naar de echte polder. Het gebied wordt gekenmerkt door tal van kleine landschapselementen, zoals oude veedrinkpoelen, knotbomenrijen, grachten, dijken, hagen en houtwallen en hakhoutbosjes. Vooral de dijken en bermen kennen een rijke en vrij zeldzame flora. In het zomerhalfjaar zorgt de combinatie van zandgrond en kleine landschapselementen voor een microklimaat in dit gebied. Dit microklimaat en de rijke flora van de bermen zorgt er dan ook voor dat dit gebied tijdens de zomer gonst van het leven.
Biotoop: Binnenduinrand en duinpolders.
Ligging: Deelgemeente Knokke – Het Zoute
Periode: Zomerhalfjaar.
Voorjaar: doortrek zangvogels.
Zomermaanden: Duinflora en flora van schrale zandige akkers, zoals Korenbloem en Akkerviooltje.
Duur: 3 à 4 uur.
14. Wandeling in de duinen van het Directeur Generaal Willemspark.
Het Directeur Generaal Willemspark is in de volksmond gekend als ‘het bosje van Heist’, een beetje degraderende naam voor een toch wel vrij rijk duingebied. Het duingebied werd destijds dan ook voor een groot deel met bomen beplant. In dit aangeplante gedeelte treft men dan ook de typische soorten aan van een duinbos. Maar voor de natuurliefhebber zijn het vooral de buitenduinen met nog enkele paraboolduinen en de schrale duingraslanden die nog een interessante oorspronkelijke duinflora kennen met enkele verrassende soorten, zoals Onderaardse klaver, Zeewinde, Gewone vleugeltjesbloem, Kegelsilene, Grijskruid, Wit vetmuur en Brede wespenorchis. Het duinbos is vrij vogelrijk, maar door het ontbreken van een dichte struiklaag en z’n grote toegankelijkheid ontbreken hier schuwere soorten.
Biotoop: Duinbos en duingraslanden met zeereepduin.
Ligging: Tussen deelgemeenten Heist en Duinbergen.
Periode: Interessant gedurende het volledige zomerhalfjaar.
Duur: 2 à 3 uur.
18. Wandeling door het Blinckaertduinbos.
Het Blinckaertduinbos is een duin dat destijds werd beplant om het wandelend duin te fixeren. Het dankt zijn naam aan een kale, hoge duinrug die het zonlicht weerkaatst van in de tijd dat het nog een open duingebied was. Het centrale deel van dit duinbos is sterk golvend door de talrijke duinruggen en duinvalleien. Het bos heeft een rijke ondergroei bestaande uit een gevarieerde struiklaag en een kruidlaag kenmerkend voor een duinbos. Het gebied is bijgevolg ook vrij vogelrijk. Het gebied sluit aan op de florarijke Kalfduinen en Korte duinen en maakt deel uit van het Hazegraswandelpad.
Biotoop: Duinbos.
Ligging: Deelgemeente Knokke – Het Zoute
Periode: Interessantste periode is het voorjaar (maart tot half mei) of het najaar (specifiek voor paddestoelen).
Voorjaar: Voorjaarsbloeiers (Maarts viooltje, Speenkruid) en vogels (spechten, diverse grasmussen en groene loofzangertjes, enz…). Voor vogelwaarnemingen is de voormiddag het best geschikt.
Duur: 2 à 3 uur.
Zeer gemakkelijk te combineren met een wandeling door de Kalfduinen.
2. Themawandelingen verzorgd door natuurgidsen Natuurexploratie
1. Vroegemorgenwandeling (Nachtegalentocht) in het Vlaams natuurreservaat ‘de Zwinduinen’.
Door het gevarieerde landschap van de Zwinduinen is dit gebied uitermate geschikt voor een vroegemorgenwandeling door de duinen om het ochtendorkest van de talrijke zangvogels mee te maken. In het duinstruweel treffen we bovendien de grootste populatie voor de streek aan van de Nachtegaal, gerenommeerd voor z’n prachtige zang. Maar ook de talrijke andere zangvogels en het heerlijke gevoel van het meemaken van het ochtendgloren, maken een dergelijke wandeling tot een onvergetelijk ervaring.
Om de aanvang van het concert mee te maken met de lijsterachtigen die het koor inzetten, start de wandeling het best een uur vòòr de officiële zonsopgang, maar uiteraard kan men hier wel even van afwijken. De beste periode is van eind april tot ongeveer eind juni.
2. Steenuilenwandeling door de Korte duinen en Kalfduinen.
De Korte duinen en Kalfduinen die als binnenduinrandgebied gekenmerkt worden door talrijke kleine landschapselementen zijn het typische leefmilieu van de kleinste van onze uilensoorten, nl. de Steenuil. Niet alleen zorgen de talrijk aanwezige knotbomen voor de ideale broedgelegenheid voor deze holenbroeder, maar de talrijke andere kleine landschapselementen en de kleinschaligheid van het landschap zorgen ook voor het ideale biotoop voor tal van prooidieren van deze nachtrover. Deze geleide avondwandeling kan enkel vanaf ten vroegste anderhalf uur vòòr officiële avondval en tijdens de balts van de Steenuil vanaf ongeveer half februari tot ongeveer eind april om zeker steenuil te horen en een goede kans te maken om steenuil te zien.
3. Boomkikkerwandeling.
De Zwinduinen en in mindere mate het binnenduinrandgebied van Knokke vormen van oudsher en nu opnieuw in zeer toegenomen mate een van de laatste leefgebieden voor Vlaanderen van een van de zeldzaamste amfibiesoorten van West-Europa, nl. de Boomkikker (Hyla arborea). Het vier à vijf centimeter grote diertje is vooral tijdens de paartijd op te merken door z’n opvallende en vrij ver dragende zang bij mooie, vrij warme lenteavonden van ongeveer begin mei tot eind juni. Tijdens deze geleide avondwandeling wordt uiteraard ook aandacht geschonken aan ander natuurleven bij avondval. Bij gunstige weersomstandigheden krijg je de Boomkikker nagenoeg zeker te horen, maar de kans om er eentje te zien is net iets minder groot, maar uiteraard doen onze natuurgidsen hun uiterste best om er toch één of enkele te spotten.
4. Velduilenwandeling in de Uitkerkse polder.
De Uitkerkse polder is befaamd als overwinteringsgebied voor de Velduil, een broedvogel van de toendra van het Hoge Noorden. De Velduil is een van de weinige uilen die ook regelmatig dagactief is. Vooral vanaf een uur voor zonsondergang begint deze uilensoort actief te worden en kan door de opmerkzame waarnemer gespot worden; De natuurgidsen van Natuurexploratie verzorgen tijdens het winterhalfjaar een geleide natuurwandeling in de Uitkerkse polder vanaf de late namiddag (15u00) waarbij eerst de aanwezige echte vriezeganzen, nl. Kolgans en Kleine rietgans, en ander overwinterend waterwild (diverse eendachtigen en plevieren) gespot worden. Maar een winterse ontmoeting met een van de 2 kiekendiefsoorten die tijdens de winter in onze regio verblijven, behoort uiteraard ook tot de mogelijkheden. Wat later op de wandeling kijkt onze natuurgids vooral uit naar Velduil. Kunnen wij u op deze natuurwandeling verzekeren dat u Velduil zal zien? Jammer genoeg niet. De natuur blijft de natuur en naast de deskundigheid en terreinkennis van de natuurgids is ook een flinke portie geluk gemoeid.
Uiteraard is deze natuurwandeling enkel aan te vragen tijdens de wintermaanden en echt warme kledij van top tot teen is een echte aanrader om van deze wandeling te kunnen genieten! Ook al vergeet je bij het zien van die prachtige Velduil door een telescoop al snel je koude vingers en tenen.
3. Dagtochten natuurexploratie verzorgd door natuurgidsen Natuurexploratie
1. Dag natuurexploratie in de duingebieden van Knokke – Het Zoute
Het prachtige natuurreservaat de Zwinduinen met zijn zeer gevarieerde landschap is in principe te combineren met elk van de andere natuurgebieden in de omgeving van Het Zoute, zowel het binnenduinrandgebied, de Oosthoekduintjes, het Blinckaertduinbos en de Groenpleinduinen. In afspraak met onze vereniging kan hier afhankelijk van het jaargetijde gekeken worden voor de leukste combinatie van een morgen- en een namiddagwandeling.
Suggestie: In de ruime omgeving van het Oosthoekplein kan gekeken worden om een maaltijd te nuttigen (o.m. het Hof van Vlaanderen behoort naar onze mening tot de mogelijkheden voor een lichte maaltijd of snack). Op het Oosthoekplein en in de buurt zijn evenwel ook meerdere restaurants te vinden in diverse prijsklassen.
2. Dag natuurexploratie bufferzone van Heist
Voor een ganse dag natuurexploratie is een combinatie van het strandreservaat ‘De Baai van Heist’, ‘Sashul’ en eventueel ‘de Kleiputten van Heist’ (zie omschrijving afzonderlijke wandelingen) uitermate geschikt om kennis te maken met alle aspecten van de natuur van strand tot polder.
(Suggestie: Afhankelijk van uur van start van de wandeling en welk gebied eerst bezocht wordt, kan een middagmaal genuttigd worden in een restaurant op de dijk van Heist of Het Boerenhof bij het stationsplein en/of eventueel een koffie of een drankje bij het afsluiten van de wandeling.)